กรณีภาพวาดแผนที่เมืองพิมายที่ตีพิมพ์ในวารสารเมืองโบราณ 47.2 “วิมายปุระ-พิมาย”
ต่อกรณีภาพวาดแผนที่เมืองพิมายที่ตีพิมพ์ลงในวารสารเมืองโบราณฉบับที่ 47.2 (เมษายน-มิถุนายน 2564) “วิมายปุระ-พิมาย” ซึ่งได้ระบุตำแหน่ง บ้านส่วย ไว้ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ของเมืองพิมายซึ่งปัจจุบันพื้นที่นี้คือ บ้านวังหิน นั้น อาจารย์ศรีศักร วัลลิโภดม ให้คำอธิบายว่าเป็นการระบุตำแหน่งโดยอ้างอิงข้อมูลจากภาพถ่ายทางอากาศและแผนที่ทหาร พ.ศ. 2489 ร่วมกับข้อมูลจากการลงพื้นที่สำรวจจริงหลายครั้งทั้งการลงพื้นที่สำรวจเป็นการส่วนตัวและสำรวจร่วมกับอาจารย์มานิต วัลลิโภดม เมื่อปี พ.ศ. 2507 รวมถึงคราวร่วมสำรวจในโครงการวิจัยของมหาวิทยาลัยศิลปากรเมื่อราวปี พ.ศ. 2520 เป็นต้น โดยผลจากการสำรวจทำให้อาจารย์ศรีศักรพบว่ามีร่องรอยของชุมชนโบราณที่มีคูน้ำคันดินปรากฏอยู่ในพื้นที่ดังกล่าว ซึ่งปัจจุบันคือบริเวณที่ตั้งของชุมชนบ้านวังหิน
ตำแหน่งของชุมชนโบราณที่ปรากฏร่องรอยคูน้ำคันดิน ปัจจุบันคือบริเวณบ้านวังหิน
ตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้นอกเมืองพิมาย
แต่เมื่อกาลเวลาล่วงเลยมา ร่องรอยส่วนใหญ่ของคูน้ำคันดินเหล่านั้นกลับเลือนหายและหลงเหลืออยู่เพียงเล็กน้อยจนแทบไม่ปรากฏเค้ารอยเดิม เช่นเดียวกับชุมชนโบราณน้อยใหญ่ที่มีคูน้ำคันดินซึ่งเคยตั้งกระจัดกระจายอยู่รอบตัวเมืองพิมายที่อาจารย์ศรีศักรพบจากการสำรวจและศึกษาจากภาพถ่ายทางอากาศร่วมกับแผนที่ทหารมาตราต่างๆ
อาจารย์ศรีศักรได้ตั้งข้อสังเกตว่า กลุ่มชนดั้งเดิมที่ตั้งถิ่นฐานในหย่อมย่านนี้มาแต่โบราณและเป็นเจ้าของชุมชนเก่าแก่รอบเมืองพิมายดังกล่าวข้างต้น อาจเป็นกลุ่มชาวกูย กวย หรือที่ต่อมาชาวสยามในสมัยรัตนโกสินทร์เรียกว่า ส่วย ด้วยเหตุผลทั้งหมดนี้จึงเป็นที่มาของการระบุชื่อชุมชนโบราณที่มีคูน้ำคันดินทางทิศตะวันตกเฉียงใต้นอกเมืองพิมายหรือบริเวณที่เป็นบ้านวังหินในปัจจุบันว่าบ้านส่วย ในความหมายถึงชื่อกลุ่มคนรุ่นเก่าที่เชื่อว่าเป็นกลุ่มคนผู้เข้ามาบุกเบิกตั้งถิ่นฐานหาอยู่หากินแต่แรกเริ่ม โดยจากการสำรวจหลายครั้งที่ผ่านมา อาจารย์ศรีศักรได้สำรวจพบชิ้นส่วนภาชนะดินเผาประเภทพิมายดำ แตกหักกระจัดกระจายปะปนอยู่บนผิวดินของบ้านวังหินซึ่งเป็นโบราณวัตถุสำคัญที่พบจากการขุดค้นทางโบราณคดี ณ แหล่งโบราณคดีบ้านส่วย ซึ่งเป็นชื่อปัจจุบันของชุมชนบ้านส่วย ชุมชนเก่าแก่อีกแห่งซึ่งตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกใกล้เมืองพิมายด้วย
ภาพถ่ายทางอากาศชุมชนบ้านวังหิน ในช่วงระหว่างปี พ.ศ. 2560-2563
อย่างไรก็ดี กองบรรณาธิการวารสารเมืองโบราณต้องขออภัยท่านผู้อ่านทุกท่านมา ณ ที่นี้ เนื่องจากให้คำอธิบายประกอบภาพวาดแผนที่ฉบับเมืองพิมายได้ไม่ละเอียดครบถ้วน จนนำมาสู่ข้อถกเถียงและสร้างความสับสนให้ทุกท่าน
ขอแสดงความนับถือ
กองบรรณาธิการวารสารเมืองโบราณ
